środa, 8 marca 2017

C jak Ceziri czyli KURDYJSKIE ABC

Czerwony Kurdystan
Powiat kurdystański w Azerbejdżanie, istniejący w latach 1923-1929. Nie był obdarzony żadną formą autonomii, choć początkowo władze ZSRR przejawiały takie zamiary. Został utworzony uchwałą Centralnego Komitetu Wykonawczego Azerbejdżańskiej SRR z rejonów kelbadżarskiego, laczyńskiego i kubatlińskiego. Zdecydowaną większość populacji powiatu stanowili Kurdowie.
Byli to głównie szyici, w odróżnieniu od pozostałych Kurdów - sunnitów.
W1929 roku powiat kurdystański został zniesiony w związku z wprowadzeniem podziału administracyjnego na okręgi. Jednak pod naciskiem władz centralnych w maju 1930 roku władze Azerbejdżańskiej SRR powołały oddzielną jednostkę administracyjną obejmującą ziemie zamieszkane przez Kurdów – okręg kurdystański. Historia na nowo przydzielonego Kurdom terenu była jednak krótka. Już w lipcu 1930 rząd ZSRR zniósł podział administracyjny na okręgi, w ślad za czym poszły też władze Azerbejdżanu i okręg kurdystański przestał istnieć.
"Czerwony Kurdystan" (zarówno powiat jak i okręg) – ewidentnie służył realizacji celów politycznych Moskwy na Zakaukaziu, a nie zaspokojeniu aspiracji narodowościowych Kurdów. Miał być buforem między Armeńską a Azerbejdżańską SRR i potencjalnym narzędziem nacisku na Turcję, która walczyła wtedy z powstaniem Kurdów.
Do tradycji samodzielnej kurdyjskiej jednostki administracyjnej usiłowała nawiązać Kurdyjska Republika Laczinu w 1992.
Chan Karim
Założyciel kurdyjskiej dynastii Zand, która sprawowała rządy w Iranie w latach 1752 - 1795. Czasy kiedy panował Chan był jednym z najpomyślniejszych w całej historii Kurdów. Zaistniała wówczas dobra okazja do ogłoszenia niepodległości Kurdystanu ale Karim Chan objął rządy nad Iranem. Był pierwszym władcą, którego poddani ochrzcili przydomkiem Wakil - przedstawiciel narodu.
Był znanym mecenasem sztuki i kultury oraz wielkim budowniczym.
Chrzanowski Wojciech
Jeden z pierwszych Polaków podróżników, który dotarł do Kurdystanu. Od 1833 roku przebywał w Turcji jako doradca wojskowy z upoważnienia Anglii. Miał tam realizować plany umocnienia Tutcji przeciwko Rosji jak i przeciwko buntującemu się paszy Egiptu. Był świadom z kluczowego znaczenia Kurdystanu dla pozycji tureckich w Azji i zlecił rządowi tureckiemu ściślejsze podporządkowanie tego regionu. Calil
Nazwisko kurdyjskiej rodziny, która spisywała baśnie swojego narodu. Pracy przy zbieraniu i tłumaczeniu podjęło się przede wszystkim rodzeństwo: Ordixane, Calile i Zina. Byli trochę jak tacy kurdyjscy bracia Grimm. Dzięki ich staraniom i baśnie zostały wydane w Armenii i Rosji.
Cytadela

Cytadela ustawiona w centrum Erbilu ma ponad 6000 tys. p.n.e. i jest pierwszym zabytkiem w Irackim Kurdystanie, który zostanie wpisany na słynną listę UNESCO.Wszystko to za sprawą znajdującej się w samym centrum Erbilu Jeszcze do nie dawna była zamieszkała przez ludzi.


Bibliografia:

Opowieści Dengbeży. Baśnie i bajki kurdyjskie ze zbiorów rodziny Calîl, tłum. z języka kurdyjskiego (dialekt kurmandżi): Joanna Bocheńska

Fuad Jomma, Kurdowie i Kurdystan

Pozostałe literki kurdyjskiego abecadła:
F
G

H
J
K


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz