Ajjubidowie
Sunnicka dynastia pochodzenia kurdyjskiego
rządząca w Egipcie, Syrii, Jemenie i Górnej Mezopotamii.
Najwybitniejszym władcą z tej dynastii był jej założyciel Saladyn,
który
rządził w Egipcie w latach 1168-1193. Zmarł wkrótce po tym jak udało mu
się wyprzeć krzyżowców z Ziemi Świętej. Po jego śmierci w
poszczególnych państwach rządy objęli jego krewni.
Adżojew Guram
Rosyjski piłkarz pochodzenia kurdyjskiego, grający na pozycji pomocnika lub napastnika. Grał w klubach Metalurgi Rustawi, Torpedo Kutaisi, Dinama Moskwa, Spartaka Moskwa, Metalista Charków.
Ankawa
Dawniej
osobne miasto, dziś dzielnica chrześcijańska Erbilu (które jest stolicą
irackiego Kurdystanu). Jedyne miejsce w tym mieście gdzie można
legalnie kupić alkohol (gdyby to kogoś interesowało).
Al- Anfal
Operacja
Al-Anfal co po arabsku znaczy Łupy wojenne, była kampanią irackiego
rządu kierowanego przez Saddama Husajna przeciwko irackim Kurdom. Po
1975 władze Iraku postanowiły ostatecznie zlikwidować ruch na rzecz
autonomii Kurdystanu. Od końca lutego do początku września w 1988 roku
zabito -według różnych danych- od 50 tys. do 200 tys osób. Atak na każdą
miejscowość odbywał się według tego samego schematu:
-najpierw z samolotów zrzucano gazy trujące, atakując zarówno stanowiska kurdyjskich partyzantów, jak i ludność cywilną,
- następnie wojska lądowe burzyły i plądrowały zabudowania ,
- ocalałych mieszkańców wywożono.
W
1983 roku 8 tys. mężczyzn należących do klanu Barzani wyprowadzono z
obozów i zamordowano.
We wrześniu 1988 władze irackie zdecydowały o
wysiedleniu wszystkich Kurdów z 30-kilometrowej strefy przy granicach z
Turcją i Iranem. Swoje domy musiało opuścić ok. 300 tys. osób. Część
wysiedlonych po wywiezieniu ze swoich wsi została zamordowana. Dotyczyło
to przede wszystkim mężczyzn i chłopców uznanych za zdolnych do
noszenia broni. Nie ulega jednak wątpliwości, że mordowano również
kobiety i dzieci. Dotyczyło to zwłaszcza z terenów, gdzie wcześniej
popierano kurdyjską partyzantkę.
Operacja Al-Anfal zakończyła się
we wrześniu 1988, gdy Saddam Husajn ogłosił amnestię powszechną dla
Kurdów, zabraniając im jednak powrotu do zniszczonych wcześniej osiedli.
Akcja spełniała znamiona ludobójstwa - oficjalnie za ludobójstwo została uznana w Norwegii, Szwecji i Wielkiej Brytanii.
Ansar al-Islam fi Kurdistan
Sunnicka
organizacja terrorystyczna, stworzona w 2001 r. przez Abu Abdallaha
al-Shafi’iego w Kurdystanie irackim i tam też działająca (choć ma
również komórki w innych miejscach). Pierwotnie pod nazwą Jund al-Islam
(Żołnierze Islamu), w grudniu 2001 r. połączyła się z odłamem Ruchu
Islamskiego pod dowództwem mułły Krekara - Kurda z norweskiej diaspory .
Departament
Stanu USA utrzymuje, że członkowie ugrupowania pomagają innym
fundamentalistom sunnickim infiltrować terytoria irackie oraz
współpracują z Al-Kaidą i Talibami. Oskarża się ich również o prace nad
bronią chemiczną.
Arbela
Starożytne
miasto w północnej Mezopotamii, położone niegdyś w miejscu gdzie obecnie
znajduje się stolica irackiego Kurdystanu Erbil. Historia zasiedlenia
tego miasta obejmuje okres od (co najmniej) ostatnich wieków wczesnej
epoki brązu, aż do okresu rzymskiego. Nie prowadzono tam jednak nigdy
większych prac wykopaliskowych, ze względu na zabudowę funkcjonującego
obecnie miasta.
Asaisz
Kurdyjska służba bezpieczeństwa.
Azad Azad
Niemieckojęzyczny
raper irańsko-kurdyjskiego pochodzenia. Urodził się w Iranie ale
wcześnie zamieszkał w iracko-kurdyjskim obozie dla uchodźców w
Niemczech. Już w wieku 10 lat miał pierwszy kontakt z kulturą
breakdance, a więc również z hip-hopem. Następnie rozwijał się w sztuce
graffiti, rapie, beatboksie oraz produkcji. Razem z A-Bomb, Combad i
D-Flame założył grupę Cold-N-Locco, której z czasem zmieniono nazwę na
Asiatic Warriors. Obecnie mieszka w Mieszka we Frankfurcie nad Menem.
Jego imię po kurdyjsku znaczy "wolny".
Ahl-e- hagg
Sekta fukcjonująca na terenie Kurdystanu od wieków. Jej haslem były i są słowa ''czynić dobrze, mówić dobrze, szukać dobra, chcieć dobrze dla wszelkiego stworzenia, szczególnie dla człowieka".
Apo
Czyi wujek. Pseudonim Abdullaha Öcalana (jeśli nie wiecie kto zacz, musicie poczekać na literkę O).
Adżahaku
Mityczny, despotyczny władca cierpiący na przewlekłe migreny. Jedynym lekiem na ból głowy jaki znał, były odpowiednio przyrządzone chłopięce mózgi. Według niektórych podań przyjemniaczek miał dodatkowo zamiast rąk żmije. Ze żmijami czy bez, jego poddani (czyli Kurdowie) żyli w nieustannym strachu i żalu za synami, którzy wylądowali na półmisku Adżahaka. Ostatecznie kres migrenie i mordom ustanowił jednak kowal Kała. Nie zgodził się by pożarto mu synów i zabił tyrana. Potem na wieży królewskiego pałacu rozpalił ognisko. Według legendy to właśnie wtedy rozpoczęła się tradycja palenia ognisk na Nevroz.
Inna wersja, w której ów władca nazywał się Azdehak mówi o tym, że to jego żmije - ręce żądały mózgów, po jednym dla każdej . Wszyscy zastanawiali się co zrobić aż dwóch przyjaciół - Armailel i Garmaiel wpadli na pewien pomysł. Przekonali oni kucharza króla by zamiast dwóch mózgów dostarczać jeden zmieszany z mięsem barana. Ocaloną w ten sposób ofiarę wysyłano daleko w góry. Każdego miesiąca ratowano w ten sposób 30-stu młodych mężczyzn. Kurdowie są potomkami owych młodych ludzi, którzy uchronili się przed żmijami Azdehaka.
Ali Awni Muhamed
Tłumacz języków orientalnych na dworze króla Faruka. Przetłumaczył na arabski wiele dzieł literatury kurdyjskiej m.in. "Historię państw i księstw kurdyjskich w czasach islamu".
Ahmed Nassyr Addaula
Jeden z przedstawicieli kurdyjskiej dynastii Marwanidów panujących w latach 990 - 1096. Był reformatorem. Wysyłał ambasadorów ambasadorów swoich ziem (ze stolicą w Dyarbakirze) do Konstantynopola, Egiptu i Bagdadu. Dbał o relacje z sąsiadami. Był mecenasem kultury i sztuki.Doprowadził do miast kanalizację. Sfinansował wiele zamków, meczetów i łaźni. Wiele zabytków zostało do dziś, np. Nasyria. Dzięki niemu w Kurdystanie spopularyzowała się doktryna muzułmańskich szafitów.
Ał- Anasa
Wiedźma, której kurdyjskie mamy obawiały się niegdyś podczas porodu. Wedle wyobrażeń była to rudowłosa olbrzymka o ptasich nogach i wielkich, obwisłych piersiach, które zwykła zarzucać sobie na plecy. Czaiła się w izbie rodzącej aby wyrwać jej serce i uciec. Aby się przed nią ustrzec należało włożyć pod poduszkę nóż oraz zrobić krąg z powrozu w okół łóżka. Jeśli to nie pomogło, mąż powinien pobiec do najbliższego potoku i wielokrotnie przeciąć wodę nożem. Miało to odstraszyć Ał Anasę, która z wyrwanym sercem biegła obmyć je w strumieniu.
Bibliografia (pełen spis podam na koniec jak dojdę do Z)
Maria Giedz "Kurdystan bez miejsca na mapie"
Fuad Jomma "Kurdowie i Kurdystan"
Krzysztof Lalik, Kurdystan iracki u progu XXI wieku
Pozostałe literki kurdyjskiego abecadła:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz